Bijzzzzzondere gasten: een warm welkom voor insecten in je tuin

Insecten. De meeste mensen vinden ze griezelig of lastig. Het liefst gaan we er achter aan met een vliegenmepper, of erger. De mieren in je keuken, de oorwurmen die onder een bloempot huizen, de bijen die om je heen zoemen als je lekker in de tuin zit. Maar! Insecten hebben een onmisbare functie. We moeten er voor zorgen dat we meer insecten krijgen. Ze vervullen namelijk een belangrijke rol in de natuur. Zonder insecten zou onze wereld er heel anders uitzien.

Insecten zijn onmisbaar voor het ecosysteem

Insecten vervullen een onmisbare functie in ons ecosysteem, dat bestaat uit alle organismen die in een bepaald gebied voorkomen, in combinatie met externe factoren zoals klimaat, bodem en water. Insecten zijn belangrijk als voedsel. Voor vogels bijvoorbeeld die hun jongen voeren met rupsen en andere insecten. Insecten zijn voor veel dieren een rijke bron van eiwit en jonge dieren groeien als kool op een eiwitrijk dieet. Daarmee maken insecten dus een belangrijk onderdeel uit van de natuurlijke kringloop.

En ook zeer belangrijk: de bestuiving. Vruchten groeien alleen als de bloesem bestoven is door bijvoorbeeld bijen, zweefvliegen en hommels. Geen insecten betekent dus geen fruit meer. Daarnaast zijn insecten echte composteermachines. Til maar eens een dode tak op, de pissebedden schieten alle kanten op. Composteren zorgt voor een vruchtbare bodem. En op een vruchtbare bodem groeien graag bomen, bloemen en gewassen.

Waarom neemt het aantal insecten af?

Door de klimaatverandering wordt het steeds warmer. Je zou zeggen dat insecten dit fijn vinden en dat we dus meer insecten krijgen. Het tegendeel is helaas waar.
Er gaan sneller insecten dood dan dat er bij komen. Door grootschalige landbouw en landbouwgif bijvoorbeeld. Dat doodt niet alleen alles op de plek waar het gespoten wordt, resten belanden in de bodem waar het bodemleven doodt. Vervolgens stroomt het met het bodemwater naar de sloot waar het schadelijk is voor de poppen van insecten die zich via het water voortplanten. Vliegende insecten zoals bijen krijgen restjes landbouwgif binnen via bloemen. Maar op kleinere schaal gebruiken wij ook gif, bijvoorbeeld om het onkruid tussen de tegels te verwijderen of de aardbeien te beschermen tegen slakken. Gelukkig is het gebruik van veel soorten gif inmiddels verboden of aan banden gelegd. Maar we zijn er nog lang niet.

Betonnisering

Daarbij komt dat 'verstening' of 'betonnisering' en het (te) netjes houden van tuinen het insecten moeilijk maakt. Het is gemakkelijk in onderhoud, alleen tegels om je huis en tot in de puntjes verzorgde tuinen. Zonder een blaadje of takje op het gazon ziet er uit alsof het uit een woonmagazine komt. Maar, het is geen welkome plaats voor insecten. Ze hebben er niets te eten en ze hebben geen plaats om te schuilen.

Zorg voor een warm welkom in je tuin

De juiste insecten naar je tuin lokken zorgt voor een goede balans in de omgeving. Ieder insect heeft een voorkeur voor bepaalde planten of omstandigheden. We zouden er zo zes aparte artikelen aan kunnen wijden om voor ieder insect een lijstje van eisen, wensen en de uitvoering daarvan te maken. We houden het voor nu een beetje algemener.

Houd je tuin niet te netjes

Natuurlijk hoeft het geen jungle te worden – maar dat mag wel – maar een stapeltje takken, snoeiafval of onbehandeld hout in een hoek van de tuin kan prima. Dat vinden egeltjes en salamanders ook fijn, die daar als het kouder wordt een plaatsje maken om te overwinteren.

Varieer

Bloemen trekken insecten aan, dat is waarschijnlijk geen nieuws. Maar niet ieder insect houdt van iedere bloem. Longkruid (Pulmonaria) bijvoorbeeld bloeit in het voorjaar en is een belangrijke bron van vroege nectar voor de (weide)hommel. Bijenvoer (Phacelia) is een magneet voor hommels, zweefvliegen en vlinders en de vlinderstruik (Buddleia) trekt, zoals de naam al zegt, een breed scala aan vlinders. Er zitten veel voordelen aan variatie: voor elk plekje in de tuin – van schaduw tot halfschaduw en volle zon – is wel een bloem of plant. Je tuin lijkt het hele jaar in bloei te staan als je combineert met vroege en late bloeiers en je ziet een zee aan kleur als je uit het raam kijkt. Mooi voor de insecten, mooi voor jou!

Speel voor hotelier

Insecten die naar je tuin komen willen daar ook graag blijven. Je kent ze vast wel, de insectenhotels. Die heb je in soorten en maten, van een eenvoudig blok met gaten tot complexe bouwwerken die geschikt zijn voor verschillende soorten insecten. Ben je een beetje handig? Dan is het ook leuk om er zelf één te maken. Insecten kunnen er schuilen, de nacht doorbrengen of zelfs in overwinteren.

Water

Water is een ware magneet voor insecten. Heb je ruimte voor een vijver? Dan kun je overwegen er één aan te leggen. Het is bijvoorbeeld de plaats waar libellen graag paren en sommige insecten leggen eitjes in het water, waar hun larven de eerste tijd van hun leven doorbrengen.

Geen tuin? Geen probleem!

Dit wil ik, denk je nu misschien, maar ik heb geen tuin! Gelukkig kan je ook zonder tuin zorgen voor een warm welkom. Op een balkon kan je prima plantenbakken hangen, je kan kiezen voor een etagère zodat je meer ruimte hebt voor bloempotten en er is vast ook wel een hoekje voor een insectenhotel. Geen balkon? Wellicht heb je een plat dak waar je een daktuin of sedumdak aan kunt leggen. Ook geen plat dak? Dan heb je wellicht vensterbanken waar je bloembakken aan kunt hangen. En wist je dat je bij sommige gemeenten 'tegelwippen' kunt aanvragen? Hierbij wordt, bijvoorbeeld onder je raam, een aantal tegels uit de stoep gehaald, waar vervolgens planten gepoot worden of bloemen gezaaid. Ook kun je vragen of je plantenbakken neer mag zetten, of met (bak)stenen een klein tuintje mag creëren.

Zijn bovenstaande opties niet op jou van toepassing? Dan kun je er voor kiezen je aan te sluiten bij een volkstuin, of een groep die vlinder- en insectentuinen aanlegt en onderhoud. Iedere bijdrage – hoe klein of groot ook – helpt mee aan het voortbestaan van onze mooie aarde.